Felatun Bey ve Rakım Efendi
Kitap, 1875 yılında Ahmet Mithat Efendi tarafından kaleme alınmıştır. Genel itibariyle Batıcılık ile gelenekselliği karıştırılıyor diyebiliriz. Ancak burada bahse konu olan Batıcılık sahte, yapıştırma bir Batıcılıktır ve batının gelişim ve ilerleme yolundaki ve topluma katkı sağlayarak milletin gelişmesine olanak sağlayacak kısımlarını değil yalnızca giyim kuşam ve “desinler” şeklindedir. Bundan dolayı yazar kitabın içinde bu karakteri sürekli olarak açık bir şekilde taraf tutarak yermektedir. Bu karakter Felatun Bey’dir. İsimlerden de anlaşılacağı üzere Bey batıcılığı, Efendi ise gelenekselliği temsil eder ancak Kitabın ismindeki ismi inanıp kitabın iki kişinin hayatını anlattığı ilizyonuna kanmamak gerekir. Çünkü kitabın büyük bir kısmı Rakım Efendi'nin başından geçenleri, Rakım Efendi’yi överek bu kişinin yaptığı ufak hataları anlayışla karşılayarak geçmektedir ve gelenekselliği övmektedir.
Hacimli kitabın çok kısa bir bölümü Felatun Bey üzerinedir. Felatun Bey üzerinden ilerleyen kısım, ailesini ve kendisini tanımanıza yardımcı olan ufak bölümlerden ibadettir. Ve hikayenin ilerleyen kısımlarında felâtun beyin yolu Rakım Efendi’yle kesiştiği noktada, Rakım Efendi'yi adeta bir mentör rolünde okumaktayız. iki karakterin yolların kesiştiği anlarda Rakım Efendi her zaman Felatun Bey ve doğru yolu gösteren aydınlanmış ve adeta seçilmiş gibi davranmaktadır Felatun Bey ise her zaman kendi bildiğini okuyup Rakım Efendi'nin kendisini kıskandığını düşünüp onu küçük görmektedir. Felatun Bey in ailesi ve kendisini tanıtan ve Rakım Efendi ile yollarının kesişmesi anları hariç hemen hemen hiç Felatun Bey den bahsetmektedir ara kısımlarda kendisinin adının karıştığı bir skandalı öğrensek de skandalı aynı anda öğrenen Rakım Efendi'nin yine bir büyüklük göstererek bunu açık etmemesi Felatun Bey itibarını bir müddet daha korunmasını sağlıyor.
Sonuç olarak kitapta sahte batıcılık eleştirilmektedir.
Ahmet Mithat Efendi 1875 yılında yazdığı bu kitapta gelenekselliği eleştirirse
de oluşturduğu ki karakterin çok karton karakterler olması - özellikle Felâtun
Bey’in- kitabı gerçekçi zeminden bir
miktar uzaklaştırmaktadır. Bu
uzaklaşmayı kitabın sonunda Rakım Efendi'nin istediği şeyleri yapıp her türlü
itibarı edilip Felatun Bey ise başarısızlıkla bütün servetini kaybettikten
sonra Rakım Efendi'nin önerisiyle ve onun yoluna girerek hidayete
ermesinden anlayabiliriz. Kısacası
yazarın kitabın içinde taraf tutarak Rakım Efendi'yi savunması aslında
özendirilmek istenen karakter tipinin Rakım Efendi gibi geleneksel bir insan
olduğunu belirtmektedir. Tüm iyi özellikleri bünyesinde barındıran Rakım Efendi
çalışkan, tutumlu, büyüklerini sayan bir gelenekselci iken Felatun Bey her
zaman müsrif ve kısmen ahlaksız olarak gösterilmiştir. Kitapta kazanan, yazarın da isteği ve takdiri
üzerine Rakım Efendi olmuştur ancak bu ne kadar gerçekçidir, bilinmez.
Yorumlar
Yorum Gönder